SÜT SIĞIRCILIĞI VE YONCA

BURDUR  D.S.Y.B

Ziraat Mühendisi

 Mehmet Ak

       Yem bitkileri  ile süt sığırcılığını  ayrı düşünmemiz mümkün değildir.Bu gerçeğe rağmen ,gerek yem bitkileri üretimine gerekse silaj yapımına yeterli ilgiyi gösterdiğimiz söylenemez.Hayvancılığı gelişmiş ülkelerde  ise yem bitkileri ekimi  hayli  yaygındır. Ülkemizde ekili alanların % 2.5 ‘u yem  bitkilerine ayrılmış iken   A.B.D’de yem bitkileri toplam ekili alanın % 60’ını kaplar.

       Bu yazımızda, yem bitkileri içinde özel bir yeri olan  yoncadan bahsedeceğiz.                       Yonca üstün özellikleri sayesinde “ yem bitkilerinin kraliçesi ”olarak adlandırılır.İşte bu özelliklerden bazıları :

·     Besin maddeleri bakımından çok zengindir.

Protein oranı yüksektir.

10’ a  yakın vitamin içermesi yanında kalsiyum,magnezyum gibi mineralleri bol miktarda taşır.Güneşte kurutulmuş yonca kuru otunda vitamin D miktarı fazladır.

Bu besin maddelerinden ;

Proteinler,hayvanın gelişmesi ile et ve süt verimi,

Vitaminler,yaşamsal faaliyetlerin sağlıklı bir şekilde devam etmesi,

Kalsiyum minerali ile D vitamini ise kemiklerin gelişmesi için gereklidir.

·     Birim alanda fazla miktarda ürün verir.Toprak,gübreleme ve sulama koşullarına göre her biçimde dekardan 1 ton yeşil ot alınabilir.1 ton yeşil ottan ise 250 kg. kadar yonca kuru otu elde edilebilir.

·     Hayvanlar tarafından iştahla tüketilir.

·     Çeşitleri fazla olduğundan değişik iklim koşullarında yetiştirilebilir.

·     Yeşil gübre veya toprak ıslah edici bitki olarak kullanılabilir.

·     Kökleri çok derinlere inebildiğinden derinlerdeki su ve besin maddelerinden kolayca yararlanır.Besin maddelerini toprağın üst katmanlarına taşır.Böylelikle kendisinden sonra ekilecek saçak köklü bitkiler için toprağın üst tabakalarında besin maddelerinin birikimini sağlar.

·     Yonca yetiştirildiği toprağı Azot bakımından zenginleştirir.Bunu  sağlamak için , yonca tohumluğu ekilmeden önce  bakteri kültürüyle aşılanmalıdır.Aşılanmış tohumlar  hemen ekilmeli ya da ekime kadar serin ve nemli bir ortamda saklanmalıdır.

·     İklim,toprak ve sulama koşullarına bağlı olarak yılda 3-7 biçim verir.

·     Çok yıllık bir bitkidir ve 10-12 yıl normal verimini sürdürebilir.

·     İklim koşulları nedeniyle yoncayı kurutmak güç ise silajı yapılabilir.Ancak,protein oranının yüksek olması silaj kalitesine olumsuz etki yapar.Bu olumsuz etkiyi gidermek için silaja  % 5-10 oranında arpa veya mısır kırması eklenmelidir.

EN UYGUN BİÇME ZAMANI :

     Yoncada kuru ot veriminin en yüksek oduğu dönem ,”tam çiçeklenme “ dönemidir.Ancak bu dönemde protein miktarı biraz düşüktür.Hem kuru ot veriminin hem de protein oranının iyi olduğu dönem ise yoncalığın  1/10’nun çiçeklendiği dönemdir.İşte,en uygun biçme zamanı da bu dönemdir.

 BİÇİM YÜKSEKLİĞİ  NE OLMALI ?

   Yonca çok alçaktan biçildiğinde yeni sürgünler zarar görür,yüksekten biçildiğinde ise ürün tarlada kalır.Bölgelere göre değişmekle beraber,yoncada ortalama biçim yüksekliği 5-10 cm.dir.

  Son biçimde(kıştan önce ) ise biçim yüksekliği 15 cm. olmalıdır.Böylece kışa girerken kökler daha fazla besin maddesi depolayabilir.Yonca biçimi,sıcak havada değil,sabah ya da öğleden sonra yapılmalı,özellikle nemli havalarda yoncalık fazla çiğnenmemelidir.Çünkü,yoncalık toprağının sıkışması verimi düşürmektedir.

SÜT SIĞIRLARINA GÜNLÜK NE KADAR  VERİLMELİ ?

    Yonca süt sığırlarının her  dönemi  için önemli  bir yem bitkisidir.Buzağılara 2 haftalık olmalarından itibaren yonca kuru otu verilmeğe başlanır.Böylelikle buzağılar erken dönemde kaba yeme alıştırılmış olur,işkembe gelişimi  de hızlanır.Bir süt ineğine günde en fazla 40-45 kg.’a kadar yeşil yonca verilebilir.Günlük verilebilecek kuru yonca otu miktarı ise en fazla 8 kg. dır.

SÜT SIĞIRLARININ YONCA İLE YEMLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

1.Yonca süt ineklerine sağımdan sonra verilmelidir.Aksi halde sütün tadını bozar.Sağımdan en az  4 saat önce verilmelidir.

2.Yoncaya alışık olmayan hayvanlar,ilk defa yeşil yonca yedikleri zaman işkembede gaz ve şişkinlik yapabilmektedir.Özellikle üzerine çiğ düşmüş,körpe ya da yağmurdan ıslanmış yonca otunun şişkinlik yapma olasılığı daha yüksektir.En iyisi,yeşil yonca hayvanlara verilmeden önce pörsütülmeli,soldurulmalıdır.

3.Çok erken çağda biçilmiş yoncanın tazesi de kurusu da buzağılarda ishal etkisi yapar.

4.Tohum bağlamış ve kartlaşmış yoncayı fazla tüketen hayvanlarda deri sivilcelerine rastlanır.Bunun nedeni,tohum bağlamış yoncada biriken “Saponin “adlı maddedir.

5.Yeşil yonca otunun diğer yeşil otlarla ya da mısır silajı ile birlikte verilmesi daha uygun olur.

   Yetiştiricilerimizin sağlık ve esenlik içinde bol ürünler elde etmelerini  dilerim.